W obecnej sytuacji nie pójdziemy w Wielką Sobotę poświęcić pokarmów, nie będziemy mogli uczestniczyć w rezurekcji. Śniadanie Wielkanocne nie będzie czasem spotkania w szerokim kręgu rodzinnym. Jesteśmy zmuszeni pozostać w domu, ale to w żaden sposób nie musi ograniczać przygotowania świąt z zachowaniem tradycji.
O symbolice pokarmów przygotowywanych do koszyczka wielkanocnego opowiedziała "Wspólnocie" Elżbieta Sadło, twórczyni ludowa w dziedzinie plastyki zdobniczej i obrzędowej. Pani Ela jest tegoroczną zdobywczynią tytułu "Kobieta Roku Gminy Łuków".
Symbolika święconki
- Dawniej na czas Wielkiej Nocy przygotowywano się nie tylko duchowo, ale również strojono swoje domostwa i szykowano pokarmy na święta. Kobiety przygotowywały kolorowe palmy i koszyczki ze święconką. W tradycji ludowej, święcone pokarmy mają zapewnić pomyślność, zdrowie i dostatek - opowiada Elżbieta Sadło.
Tradycyjnie w Wielką Sobotę do kościołów zanosimy niewielkie ilości podstawowych produktów spożywczych, w przeszłości święconka wyglądała zupełnie inaczej. Lata temu, kobiety szły w stronę świątyni z ogromnymi płachtami wypełnionymi najlepszymi wypiekami i produktami.
W koszyczku powinny znaleźć się kolorowe jajka, pisanki, kraszanki, które są symbolem triumfu życia nad śmiercią. Baranek jest symbolem i znakiem Chrystusa. Chleb stanowi znak przemiany, która dokonała się w Wielki Czwartek. Ciasto symbolizuje nasze umiejętności i sprzyja ich pogłębieniu.
- Część ludzi wkłada do koszyczka również chrzan, który jest symbolem goryczy i słodyczy po śmierci i zmartwychwstaniu, stanowi też oznakę ludzkiej siły - mówi rękodzielniczka.
W koszyczku obowiązkowo znaleźć się musi pieprz i sól.
- Sól to symbol prostoty życia, a jednocześnie dostatku i gościnności - tłumaczy Sadło.
Wędliny, które niesiemy do święcenia mają zapewnić zdrowie, płodność i dostatek całej rodzinie.
- Święci się przede wszystkim, wyroby wieprzowe czyli szynkę i kiełbasę. Wędliny symbolizują ponadto kończący się Wielki Post - dodaje rozmówczyni "Wspólnoty".
Wszystkie poświęcone pokarmy koniecznie muszą zagościć na świątecznym stole. Jest to bowiem zapewnieniem dobrobytu, szczęścia i zdrowia w kolejnych miesiącach dla wszystkich domowników.
Kraszanki samodzielnie wykonane
Aby urozmaicić czas spędzony w domowej kwarantannie warto przygotować tradycyjne pisanki i kraszanki. Wbrew pozorom nie jest to takie trudne. Wszystko, co potrzebne będzie do przygotowania tych ozdób każdy zapewne ma w domu.
- Kraszanki to jajka zabarwione na jeden kolor. Nie mając kolorowych barwników, możemy przygotować wywary barwiące z cebuli czy pędów żyta (przepisy w tabeli).
Barwiąc jajka należy pamiętać, że im dłużej jajko jest zanurzone w barwniku, tym mocniejszy ma kolor. Im silniejszy roztwór barwnika, tym mocniejszy kolor jajka. A z kolei im jaśniejszy odcień skorupki jajka, tym większa intensywność otrzymanego koloru.
Na tak przygotowanym jajku możemy wydrapać wzorki. Dawniej na naszym terenie przy pomocy żyletki wydrapywano kurczaczki, baranki lub zajączki. Często też były to palmy, bazie czy kwiatki.
- Do dziś moja babcia barwi w taki sposób jajka. Pamięta jak była małą dziewczynką i wyskrobywała bazie na skorupkach przy pomocy żyletki - zdradza wspomnienia babci pani Ela. Na moich kraszankach przeważają kwiaty, które bardzo lubię, nie tylko na jajkach, ale też w różnych formach. Żywe najbardziej. Często też to są napisy lub wierszyki - opowiada rękodzielniczka.
"Wesołego Alleluja
są jajuszka małe,
są jajuszka duże,
a ja Ci daruje,
wyskrobane całe".
Pracochłonne pisanki
Bardzo popularną techniką jest technika batikowa, czyli pisanie woskiem.
- Jest to też prosta technika tworzenia pisanek, ale trzeba bardzo uważać, bo pracujemy z gorącym roztopionym woskiem pszczelim - ostrzega Elżbieta Sadło.
Jeśli w domu nie mamy wosku, możemy roztopić świeczkę lub kredkę świecową. Do nakładania wosku najprościej będzie użyć szpilki wbitej w patyczek czy ołówek.
- Główkę szpilki zanurzamy w roztopionym wosku pszczelim i dość szybko staramy się narysować wzorek na skorupce jajka - twierdzi instruktorka.
Jajko tak przygotowane barwimy w barwniku.
- Aby uzyskać kolorowe wzorki, to taką czynność zaczynamy barwiąc jajka na jasny, żółty kolor. Następnie na suchą skorupkę nanosimy wosk i barwimy w innym kolorze, np. czerwonym. Wyjmujemy, suszymy, rysujemy woskiem wzorki i zanurzamy w ciemniejszym barwniku, może być niebieski. Wysuszone jajko ogrzewamy z boku płomienia np. nad świeczką i wycieramy suchą ściereczką lub miękkim papierem. W taki sposób powstanie kolorowa pisanka - opowiada twórczyni ludowa.